Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu; en yalında hali ile çok hareketlilik, dürtü kontrolsüzlüğü, dikkat eksikliği ve kurallara uymakta zahmet yaşamanın yaş devrine uygun olmayan halde görülmesidir.

Pekala her hareketli olan çocuk, ya da kurallara uymakta zorluk yaşayan çocuk dikkat eksikliği ve hiperaktivite tanısı alır mı?

Teşhis kriterlerinden bahsetmeden evvel kimi şartları vurgulamakta yarar görüyorum.

Birincisi; belirtilerin 7 yaşından evvel yani okul öncesi devirde de görülmesi gerekir. Bu yüzden ilkokula giden bir çocukta dikkat eksikliği ve hiperaktivite olup olmadığı ile ilgili kuşku var ise birinci olarak okul öncesi eğitim sürecindeki bilgiler ve bebeklik devrine ilişkin bilgiler sağlıklı halde alınmalıdır.

İkincisi; belirtilerin olağan bir bireye nazaran daha şiddetli halde görülmesi gerekir. Çocu mizacı gereği kimi davranışlar gösteriyor olabilir. Bunu dikkat eksikliği ve hiperaktividen ayırt etmek epeyce değerlidir. Teşhis alması için hayat kalitesinde bozulma, günlük akış içerisinde aileyi de etkileyen zorlanmalar yaşandığı görülür.

Üçüncüsü; çok fazla televizyon, telefon, tablet ve bilgisayar ile bir ortada olan ve ekrana maruz kalan çocuklarda hareketlilikte artış, dikkat poblemleri, dikkat eksikliği ve hepraktivite de görülen ahenk zahmeti üzere belirtiler gözükebilir. Bu sonuçlar da diğer bir sebebe bağlı olarak ortaya çıktığı için dikkat eksikliği ve hiperaktiviteden ayırt edilmedilir.

Teşhis Kriterleri

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite 3 başlık altında kıymetlendirilmektedir.

1. Çok Hareketlilik ve dürtüsellik

2. Dikkat Eksikliği

3. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite

Çok Hereketlilik; çocuğun yaşıtlarına nazaran hayli hareketli olması ve tüm ikazlara karşın bunu denetim edememesidir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite kapsamında çok hareketlilikten kelam edebilmek için bu durumun en az iki alanda sorun yaratacak seviyede görülmesi gerekir. Yani çocuğun konutta çok hareketli olup ailenin başedememsi ile birlikte tıpkı durumun okulda ve başka toplumsal ortamlarda da görülmesi gerekir.

Dürtüsellik; ivedi etme, isteğinin çabucak olmasını isteme halidir. Dürtüselliği olan çocuklar yaş periyodu neden sonuç alakası kurmaya uygun olduğu halde düşünmeden hereket eder ve yaptıklarının sonuçlarını hesap edemezler. Bu yüzden başları sıklıkla kaygıya girebilir. Konuşmak için sabırsız olabilir ve diğerlerinin konuşmasını beklemekte zahmet çekerler. Okul ortamında, toplumsal ilgilerin be sebeple zorlanmalar yaşayabilirler.

Dikkat eksikliği; bir bahse dikkatini toplamakta zahmet çekme ya da kısa dürede dikkatin dağılmasıdır. Dış uyaranlardan çok fazla etkilenirler. Eşyalarını kaybetme, sık sık sorumluluklarını unutma sebebi ile okul da ve meskende bağlantı meseleleri yaşayabilirler.

Dikkat Eksikliği Belirtileri

1. Birden fazla vakit dikkatini detaylara veremez ya da okul ödevlerinde işlerinde ya da başka etkinliklerde dikkatsizce kusurlar yapar.

2. Birçok vakit üzerine aldığı vazifelerde ya da oynadığı etkinliklerde dikkati dağılır direkt kendisine konuşulduğunda birden fazla vakit dinlemiyormuş üzere görünür.

3. Birçok vakit yönergeleri izlemez ve okul ödevlerini ufak tefek işleri ya da işyerindeki vazifelerini tamamlayamaz .

4. Birden fazla vakit üzerine aldığı vazifeleri ve aktiflikleri düzenlemekte zorluk çeker birçok vakit makul bir zihinsel çabayı gerektiren vazifelerden kaçınır. Örneğin yazı işi mesken ödevi üzere ya da bunlar da yer almaya karşı isteksizdi.r

5. Birçok vakit üzerine aldığı vazifeler ya da etkinlikler için gerekli olan şeyleri kaybeder. Örneğin oyuncaklar okul ödevleri kalemler kitaplar ya da araç gereçler .

6. Birden fazla vakit dış uyaranlarla dikkati kolay kolay dağılır birçok vakit günlük etkinliklerde unutkandır

Çok Hareketlilik Hiperaktivite Belirtileri

1. Birçok vakit elleri ayakları kıpır kıpırdır ya da durduğu yerde kıpır dönüp durur .

2. Birden fazla vakit sınıfta ya da oturması beklenen başka durumlarda yerinden kalkar.

3. Birden fazla vakit uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur ya da sağa sola tırmanır ergenlerde ya da yetişkinlerde öznel huzursuzluk hisleri ile sonlu olabilir.

4. Birçok vakit sakin bir biçimde boş vakitlerini geçirme aktifliklerine katılma ya da oyun oynama zorluğu vardır.

5. Birçok vakit hareket halindedir ya da güya motor takılıymış yahut her an edecekmiş üzere davranır.

6. Birçok vakit konuşur.

Dürtüsellik Belirtileri

1. Birçok vakit sorulan soruları soru tamamlanmadan evvel cevaplamaya çalışır.

2. Birden fazla vakit sırasını bekleme de güçlü vardır.

3. Birçok vakit oburunun kelamını keser ya da yaptıklarının ortasına girer örneğin oburlarının konuşmalarına ya da oyunlarına burnunu sokar.